#Egføderikkjeåleine

Ein aldri så liten «rant» til jordmødre og enkelte andre mødre på morsdagen.
…Og til Bent Høye.

Sidan før Oskar vart født har eg hatt lyst å dele fødehistoria mi på bloggen. Ikkje fordi eg er ein av dei mange bloggarane som føler for å dele kvar einaste lille detalj om noko som eigentleg kjennest ganske privat med heile verda, men fordi eg, trass i at eg langt frå er åleine om å oppleve ein seinabort, slit med å finne andre som delar historia si så ope som eg hadde trengt før eg sjølv gjekk gjennom det.

Det er vanskeleg. For eg har så uendeleg lyst å formidle håp; Håp om at ein får god hjelp. Håp om at ein kjem seg gjennom noko av det jævlegaste eit menneske kan oppleve. Håp om at livet går vidare.

Det får bli ein annan dag. Om du er ein av dei som har funne denne bloggen fordi du skal gjennom ein seinabort, dødfødsel eller fordi du held på å miste eit ufødt barn på eit eller anna vis håpar eg at du sluttar å lese no. For dette innlegget er ikkje til deg. Dette innlegget er til jordmødre og andre fødselshjelparar, til deg som føydde på 60-tallet og ikkje forstår kva dei som er gravide under ein pandemi går gjennom og til Bent Høye og Erna Solberg.
Det derre innlegget som formidlar håp kjem litt seinare. Eg lovar!

Urneminnelunden på Møllendal – Allehelgensaften 2019

Vegen til å bli mamma til eit levande barn har vore lang. Uendeleg lang! Og dei siste to åra har vore skikkeleg travle;

To IVF-forsøk, to graviditetar, to fødsler, eit dødt barn og eit levande barn.
Svangerskapsdepresjon, fødselsdepresjon, fødselsangst, traume og sorg!
Og omsider nokre etterlengta veker med latter, smil og glede. (Og bæsj, gulp og lite søvn).

På fredag posta NRK eit innlegg frå jordmor Helene Normann Furnes som prøvar å forklare kor viktige jordmødre er og kvifor partner ikkje kan vere med på fødsel før fleire jordmødre er vaksinerte. Og sidan hormonane framleis brusar i blodet mitt tillèt eg meg å kalle kronikken hennar eit desperat og tafatt forsøk på å roe kvinnene som skal føde under pandemien – som er livredde for at dei må gjere det åleine. «Du føder ikke alene» påstår ho, og lover at jordmødrene skal vere ein heiagjeng som bidreg med kunnskap og tryggleik.

Dei siste to åra har eg opplevd to heilt forskjellige fødslar. Den eine gjekk så dårleg ein fødsel kan gå, medan eg på den andre kjente meg godt ivaretatt (og eg kom til og med heim med ein levande baby).

Då Oskar vart født møtte eg jordmødre som prøvde så godt dei kunne – likevel var det ikkje alle som klarte det heilt.
Ei jordmor påførte meg unødvendig store traume fordi ho tok feil avgjersle, kanskje fordi ho var stressa. Ei anna dreiv med alternativ behandling fordi ho sjølv hadde trua på det utan å spørje meg kva eg eigentleg tenkte om dette, og utan å informere meg om at det faktisk ikkje har nokon bevist effekt. Eg fekk omtrent ikkje mat på sjukehuset fordi det var «rot med bestillinga» og mesteparten av det eg åt hadde vi anten teke med oss sjølve eller fått av familie som tok seg fri frå jobb for å kome med mat til oss. Olav Emil var uunnverleg stønad under heile fødselen, særleg då eg vart liggjande med intense rier utan smertelindring fordi jordmødrene var opptekne med andre pasientar. For ikkje å snakke om når anestesien ikkje kom før lenge etter at dei vart tinga fordi dei var opptekne.
Eg forstår at dei må prioritere, men all smertelindringa ein treng er eit av dei få privilegia ein har når ein skal føde eit barn som er dødt – så sant dei som skal hjelpe deg har tid, sjølvsagt.

Det er ikkje få gongar etter at Covid-19 kom til Noreg at eg har spelt fødselen min av i hovudet, igjen og igjen, medan eg har sett for meg korleis det ville vere å gå gjennom dette åleine. Utan familien som kom på besøk – det einaste høve dei hadde til å sjå barnet før han vart sendt til obduksjon og seinare kremert. Utan matleveransane. Utan Olav Emil som var der dag og natt og passa på. Utan den livsviktige personen som var der og såg alt som ikkje var greitt og som i dette svangerskapet har stått ved mi side og minna helsepersonellet som behandlar meg på kva eg har vore gjennom og kvar grensene mine går.
Ja, jordmødrene gjer ein viktig jobb, men dei vil ikkje klare å erstatte partner og familie når ein går gjennom noko slikt.

Eg er kanskje ikkje den rette til å skrive eit innlegg om dette? For eg har jo trass alt hatt med meg Olav Emil gjennom heile pandemi-graviditeten. Frå eg såg to strekar på ei pinne, 10 dagar før Noreg stengte ned, gjennom nesten alle kontrollane og til slutt gjennom fødsel og på barselavdelinga.

For sjølv om Haukeland og Kvinneklinikken svikta stort då Oskar vart fødd har dei fått til mykje bra denne gongen. Dei har klart å leggje til rette så godt at eg at eg kort tid før fødselen likevel bestemte meg for å føde på Haukeland, og ikkje heime på badegolvet, på parkeringsplassen utanfor sjukehuset, i ein ambulanse eller på Haugesund sjukehus (som alle var alternativ eg lenge såg på som meir attraktive enn KK). Eg trudde aldri eg skulle kjenne meg privilegert som mamma til eit dødt barn, men i pandemien kom det til sin nytte. Dessverre er det ikkje alle som er like heldige som meg, sjølv om dei har mista born eller hatt traumatiske fødslar.

Då eg vart gravid med Oskar fekk eg spørsmål på svangerskapskontrollen om eg var redd for å føde. «Neeei, eg trur ikkje det«. Til trass for at vi hadde prøvd å bli gravide i mange år hadde eg eigentleg ikkje tenkt så mykje på det. For det går jo stort sett bra.

Då eg tideleg i 2020 vart gravid igjen var historia ei heilt anna. Det vart ikkje betre av pandemien, alle restriksjonane og all uforutsigbarheita som følgde med. Fødselsangst er ein høgst reell diagnose og for min del var det så ille at eg trass komplikasjonar og risikosvangerskap såg på det som eit alternativ å føde heime åleine på badegolvet sjølv om eg viste at eg då hadde risikert livet til både meg og barnet. Det var ikkje få gongar eg tenkte på å stikke innom jobb og «låne» med meg utstyret som kunne gjort det bittelitt tryggare å føde åleine på badegolvet fordi det var det angsten min sa var best.
Heldigvis vart det berre med tanken.

Eg forstår kvar Furnes vil med kronikken sin i NRK. Det er sikkert godt meint. Det kjem ingenting godt ut av at kvinner som skal føde er livredde, og nokon kan kanskje finne trøyst i å lese kronikken hennar. Men for oss som er «klok av skade» eller veit kor nedprioritert fødselsomsorga er verker det mot sin hensikt.

Furnes fortel oss at vi skal ha «tro på oss selv» og at «det går bra». Men kva når ein har tru på seg sjølv, men ikkje dei som skal hjelpe deg? Og kva med dei gongane det dessverre ikkje går bra? Ja, det går jo stort sett bra. Men nokre av oss må jo hamne på den kjipe sida av statistikken.

Sjølv om eg er pålagt å ta smittevernkurs ein gong i året er eg langt frå nokon ekspert på smittevern, så det vil eg ikkje gå altfor djupt inn i. Men eg veit dessverre mykje om alt som kan gå galt på ei fødeavdeling og kor travelt det kan være. Eg veit kor viktig det er å ha nokon ein verkeleg stolar på ved si side. Ei jordmor vil aldri kunne erstatte partner for min del – og det bør dei ha sjølvinnsikt nok til å sjå.

Ein pappa på barsel gjer så utruleg mykje meir enn å berre byte bleier.

Kvinnehelse og fødselsomsorga vert stadig nedprioritert, og det kjennest som eit hån mot alle redde, gravide kvinner når jordmødre brukar tida si på å belære pasientar i staden for å sparke der det trengs. (Altså oppover, om det skulle være nokon tvil). For kva med alle som ikkje får den hjelpa dei treng på alle landets fødeavdelingar? Kva med kvinnene som ligg på barsel og gret åleine fordi dei ikkje tørr å dra i snora fordi dei ser kor travle dei som jobbar der er? Kva med dei som faktisk endar opp med å føde åleine på sjukehus, fordi det er fleire kvinner i aktiv fødsel enn det er jordmødre. Bemanninga på sjukehusa er ikkje tilrettelagt for at så mange kvinner skal klare seg utan partner. Jordmødrene hadde det travelt før pandemien, og det er i alle fall ikkje betre no.

Er det nokon som forstår at smittevern er viktig, så er det gravide kvinner som gjer ALT dei kan for å verne barnet i magen mot sjukdom og gjer alt dei kan for å ikkje bli smitta før fødselen startar. Ingen vil ha fri flyt inn på føde- og barselavdelingane. Nokre gongar har ein dessverre ikkje noko anna val enn å føde «åleine». Men for at folk skal forstå dette treng dei meir informasjon og forutsigbarheit. Ein skal ikkje bla langt i ei termingruppe på facebook der folk nærmar seg fødsel eller i gruppa «Gravid i corona tider» før ein finn side opp og side ned frå desperate kvinner som lurar på «Kva er restriksjonane på sjukehuset mitt i dag?» Og i kommentarfelta er det ofte motstridande svar. Informasjonen som ligg på nett stemmer ikkje alltid med det folk erfarar i praksis. Sjølv bytta vi sjukehus i siste liten fordi elendeg kommunikasjon frå legar og jordmødre på Haugesund sjukehus gjorde at eg kjente meg utrygg.

Under pandemien har førekomsten av svangerskapsdepresjon auka med 75%. Å føde i dag er ei heilt anna oppleving enn det var for litt over eit år sidan. Kvinner går åleine på ultralyd, opplever utryggheit rundt fødselen, ligg åleine på barsel og mange får ikkje hjelpa dei har krav på (til dømes heimebesøk av jordmor etter fødsel). Ein kan heller ikkje gå på fødselsførebuande kurs, ammekurs, vere med i barselgrupper eller få ubegrensa hjelp av familie i same grad som før. Det må vere lov å bli litt frustrert!

Likevel er kommentarfelta til kronikken til jordmora og saker om kvinner som er redde for å føde åleine fulle av kvinner på 60+ som ikkje forstår frykta kvinner i dag kjenner på fordi «eg har født 8 barn åleine, og det gjekk heilt fint». Kvinnene som står fram og fortel om erfaringane sine og frykta si blir møtt med påstandar om at dei er «pysete» og at dei må «ta seg saman» frå kvinner som er på alder med mødrene og bestemødrene sine. Ungdommen no til dags er tydelegvis skikkeleg pinglete og toler ingenting.
Til og med ein kvinneleg overlege melder seg i kommentarfeltet og forstår ikkje kva folk sutrar etter.
(Minn meg på å ikkje oppsøke Volvat i Fredrikstad om eg treng ny nevrolog).

Alt dette gjer meg så matt og trist. Sølv om «Eva», «Sølvi» eller «Ruth» måtte føde åleine på 60-tallet betyr ikkje det at det er rett for meg eller andre som skal føde i dag. Og alle som vil føde utan partner får nok lov til det.
Vi får beskjed om at vi må ta oss saman og at alle må ofre noko og vere med på «dugnaden». Men kor høg pris skal vi eigentleg betale?

Eg veit dessverre litt for mykje om kor store følger svangerskapsdepresjon, fødselsdepresjon og traume i samband med fødsel kan få både for kvinna og for heile familien. Med den auka ein ser i psykiske lidingar no vil eg påstå at prisen gravide og barselkvinner betaler er altfor høg. Og det er ein pris både kvinnene og samfunnet vil betale for i lang tid framover. Eg tør nesten ikkje tenkje på kva eg åleine har kosta samfunnet og skattebetalarane dei siste to åra (for eg tipper vi nærmar oss sju-sifra).

Ja, smittevern er viktig, men kvinners mentale og fysiske helse er òg viktig! Forutsigbare restriksjonar og moglegheita for å få med seg ein frisk, symptomfri partner under fødsel ville gjort rugetida ikkje berre hyggjelegare, men først og framst mindre traumatisk for mange kvinner.

Det er vanskelege prioriteringar i helsevesenet i desse dagar, og Bent Høye løyser det på den enkle måten; Å ikkje ein gong nemne gravide kvinner når han snakkar til folket. Er det rart mange er engstelege og kjenner seg nedprioriterte?

Eg klippa navlesnora sjølv. Heldigvis av eige val, og ikkje fordi eg var åleine og måtte.

Kjære Bent Høye: Ikkje gløym kvinnehelsa og fødselsomsorga.

Kjære jordmor: Du kan mykje, men du kan ikkje erstatte ein partner eller love oss at #altblirbra.

Kjære alle som fødde utan partner på 60-talet og meiner at eg burde vere like tøff: Ta dykk ei bolle, hald kjeft og støtt heller opp om oss som kjempar for at verda og sjukehusa faktisk skal bli litt betre for oss kvinner, gravide og fødande.

Og sist av alt: God morsdag. Spesielt til dykk som venter, prøver, håper, savner og sørger ❤